Vast en zeker naar het vo
Een raamwerk met de voorwaarden om leerlingen uit de regio HelmondPeelland te ondersteunen bij de overgang van primair- naar voortgezet onderwijs.
Gebruik van dit raamwerk
Dit raamwerk is ontwikkeld door en voor de scholen van de Samenwerkingsverbanden Helmond Peelland PO en VO. Scholen en ouders kunnen vrijelijk gebruik maken van de instrumenten, deze downloaden en bewerken naar behoefte.
Het raamwerk is een tijdspad voor de po- en vo-periode. Afhankelijk van de behoefte van een leerling, ouder of school, kan een instrument, lijst, training worden ingezet. Ieder neemt wat hij kan gebruiken voor de leerlingen die het nodig hebben. Om direct naar het raamwerk te gaan, scrolt u door naar pagina 4. In de inleiding op het raamwerk staat achtergrondinformatie en verdieping over het onderwerp.
Als mensen uit de regio verbeterpunten of toevoegingen hebben voor het raamwerk of een eigen instrument willen aanbieden, dan kan dat via dit e-mailadres. Zo is het raamwerk een instrument dat steeds meer van en voor de regio wordt.
Mensen en scholen buiten de regio kunnen het raamwerk inzien en downloaden. Wanneer hier gebruik van wordt gemaakt, willen we graag dat de bron vermeld wordt (www.swv-peelland.nl) en het watermerk gehanteerd blijft.
Inleiding
Passend Onderwijs streeft naar regulier onderwijs waar mogelijk en speciaal onderwijs wanneer nodig. In de ontwikkeling van leerlingen is de overstap van po/sbo/so naar vo/vso een belangrijke stap. Het is gebleken dat er leerlingen zijn bij wie de overgang niet succesvol verloopt en die daardoor eerder naar het voortgezet speciaal onderwijs (vso) gaan of vastlopen in het voortgezet onderwijs (vo).
Beide samenwerkingsverbanden streven naar een succesvolle overstap van kinderen van primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs. Mede om deze reden is door beide samenwerkingsverbanden po en vo het initiatief genomen tot het onderzoek naar de voorwaarden voor een succesvolle overstap van po naar vo.
In eerste instantie richtte het onderzoek zich specifiek op wat leerlingen met (kenmerken van) een autismespectrumstoornis (ASS) aan voorwaarden nodig hebben om een succesvolle overstap van primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs te maken. Juist bij die leerlingen is gebleken dat zij vaker speciaal onderwijs volgen of uitvallen in regulier onderwijs. In juni 2015 heeft het Autisme Steunpunt een onderzoek gedaan in de regio Zuidoost-Brabant, voor vier samenwerkingsverbanden passend onderwijs, naar de voorwaarden voor een succesvolle overgang. Er is een rapport geschreven genaamd ‘V(ASS)t en zeker naar het vo’ met daarin aanbevelingen.
SWV Helmond-Peelland PO en VO hebben een projectgroep samengesteld met vertegenwoordigers uit het po, sbo, (v)so en vo om het rapport uit te werken in een raamwerk waar scholen mee aan de slag kunnen. Dit raamwerk richtte zich op leerlingen met (kenmerken van) een autismespectrumstoornis (ASS). Met de gedachte: ‘wat goed is voor leerlingen met ASS, is goed voor alle leerlingen met behoefte aan duidelijkheid en voorspelbaarheid’.
In het schooljaar 2016-2017 is het raamwerk verder uitgewerkt en hebben enkele scholen (sbo, po en vo) ermee gewerkt. Tijdens deze pilot en vanuit reacties in de regio bleek dat mensen het raamwerk veel breder in kunnen zetten. In principe voor alle leerlingen die tijdens de overgang van po naar vo extra voorbereiding en duidelijkheid nodig hebben en voor scholen die meer informatie nodig hebben over deze leerlingen. Daarom is de naam van het raamwerk aangepast naar ‘vast en zeker naar het vo’ zodat het niet meer verwijst naar een specifieke doelgroep. Vanuit de aanvankelijke opzet zullen enkele instrumenten daarom nog autisme specifiek zijn, maar zijn deze breder inzetbaar. Er is een ‘brugwaaier’ in omloop die scholen kunnen gebruiken als reminder en handvat bij het raamwerk. We hopen dat veel scholen en leerlingen zullen profiteren van dit raamwerk.
Meerdere aanbevelingen uit het rapport ‘v(ASS)t en zeker naar het vo’ zijn gebaseerd op visie, bewustwording, attitude en voorwaarden ten aanzien van onderwijs aan leerlingen met een ondersteuningsbehoefte. Het is belangrijk dat scholen stil staan en in gesprek gaan met elkaar om te komen tot een gemeenschappelijk draagvlak. Een raamwerk vindt geen bodem als het belang van onderstaande punten niet onderkend wordt op scholen:
- De impact van de overgang van po naar vo voor leerlingen
- De voorwaarden in de onderwijsomgeving
- De attitude van leerkrachten en medeleerlingen als het gaat om leerlingen met een ondersteuningsbehoefte
- Draagvlak en begrip op scholen en denken vanuit mogelijkheden voor leerlingen
- Samenwerken met ouders
- Inzetten van hulp en behandeling
- Vaardigheden aanleren
- Uniformiteit in de regio
- Begeleiding door de jaren heen in het po en vo
- Kennen van rollen en verantwoordelijkheden
Raamwerk voor de overgang van po naar vo
Deze tijdlijn, instrumenten en lijsten zijn hulpmiddelen die gebruikt kunnen worden. Als men zelf al beschikt over afspraken, instrumenten en structuren die tegemoet komen aan het doel, dan kan men mogelijk aanvullen met zaken uit dit raamwerk. Gebruik dat wat helpt om maatwerk aan te bieden dat past bij school, kind en ouders en maak het passend aan de situatie, mogelijkheden, wensen en het niveau van de leerling.
| Periode | Doel | Instrumenten | Voorbeeld |
|---|---|---|---|
| Po en vo | Een leerling krijgt autismevriendelijk onderwijs |
|
|
| Onderbouw po | De leerling bezit basale communicatieve, sociale en zelfredzaamheidsvaardigheden |
|
|
| Bovenbouw po, groep 6/7 | Het uitstroomperspectief is duidelijk en het is duidelijk wat de leerling de laatste jaren in het po nog moet ontwikkelen aan vo-competenties |
|
|
| Po en vo | De leerling geeft aan wat hij/zij wel of niet fijn vindt op school, zodat er bewust gewerkt kan worden aan verbetering |
|
|
| Po en vo | De medeleerlingen worden geïnformeerd over de bijzonderheden van hun klasgenoot/klasgenoten om daarmee openheid, begrip, saamhorigheid en hulp te bevorderen. |
|
|
| Po en vo | De ouders van kwetsbare leerlingen vragen (via de gemeente) begeleiding of behandeling aan, zodat het kind sterker kan worden |
|
|
| Groep 7/8 | School, kind en ouders bespreken de wensen en mogelijkheden voor vo en hebben de ondersteuningsbehoefte in kaart gebracht en beschreven |
|
|
| Groep 7/8 | De leerling ontwikkelt met hulp van school en ouders steeds meer competenties die nodig zijn voor het vo |
|
|
| Groep 7/8 | Ouders bezoeken websites en open dagen van scholen en kiezen waar ze hun kind aan willen melden |
|
|
| Groep 7/8 | De leerling krijgt een tijdlijn in een overgangsboekje waarin staat welke stappen wanneer worden gezet in de overgang naar het vo |
|
|
| Groep 8 | De leerling krijgt een overzicht van de activiteiten in groep 8 richting vo, maar ook musical, kamp e.d. |
|
|
| Groep 8 | Ouders bespreken, indien nodig, met school en Jeugdzorg of ze ondersteuning nodig hebben in deze fase |
|
|
| Groep 8 | Ouders melden hun kind aan en informeren de vo-school over hun kind. De vo-school stelt vragen die maken dat het beeld helderder wordt, eventueel zoekt de vo-school een beter passende onderwijsplek. |
|
|
| Groep 8 | Indien nodig gaat iemand van de vo-school in het po observeren en overleggen, of worden er extra onderzoeken gedaan |
|
|
| Groep 8 | De leerling volgt indien gewenst tijdens groep 8 of de vakantie een training als voorbereiding op de brugklas of leest een relevant boek |
|
|
| Groep 8 | Leerling heeft een boekje als houvast met informatie over de nieuwe vo-school met informatie, tijdlijn e.d. wat tot de zomer wordt aangevuld |
|
|
| Eind groep 8 | De leerling en ouders hebben op de vo-school een contactpersoon aan wie vragen gesteld kunnen worden |
|
|
| Po en vo | De vo-school en po-school hebben telefonisch of persoonlijk contact over de leerling |
|
|
| Po en vo | Medewerkers van po- en vo-scholen hebben zicht op de schoolse omgeving van elkaar door bij elkaar te gaan kijken |
|
|
| Eind groep 8 | Er zijn afspraken met de leerling wanneer hij de school bezoekt; individueel en meeloop dag en/of minilessen etc. |
|
|
| Brugklas | De leerling beschrijft met hulp waar men in het vo rekening mee moet houden en bespreekt wie deze informatie krijgt |
|
|
| Brugklas | De leerling heeft een maatje/buddy waar hij tijdens de overgang en in de brugklas steun aan heeft |
|
|
| Brugklas | De leerling heeft duidelijke informatie over de lokalen, lesrooster, de regels, afspraken op de nieuwe school. Het kent de afspraken waar hij de mentor/coach kan vinden of wie bij diens afwezigheid |
|
|
| Brugklas | De docenten weten wat de leerling nodig heeft en waar rekening mee moet worden gehouden |
|
|
| Brugklas | De medeleerlingen worden geïnformeerd over de bijzonderheden van hun klasgenoot/klasgenoten om daarmee begrip, saamhorigheid en hulp te bevorderen. |
|
|
| Jaren in het vo in en na de brugklas | De leerling kan met zijn vragen en zorgen op vaste tijden en indien nodig bij een mentor of coach terecht |
|
|
| Jaren in het vo in en na de brugklas | Ouders en mentor/coach houden elkaar op de hoogte over de voortgang en bijzonderheden |
|
|
| Jaren in het vo na de brugklas | Bij doubleren, overgang naar een volgende klas, profielkeuze, studiekeuze en nieuwe en bijzondere activiteiten krijgt de leerling voldoende informatie en ondersteuning om overzicht te houden en onduidelijkheden of problemen te bespreken |
|
|
| Laatste 2 jaren van het vo | De leerling wordt voorbereid op en begeleid in het vervolg na het vo |
|
|
| Voor docenten |
|